Di sản văn hóa đá ở Phú Yên có giá trị văn hóa đặc thù, là một điểm nhấn đầy ấn tượng của con đường di sản văn hóa nhân loại qua miền Trung.
Có thể kể ra đây rất nhiều sự độc đáo của văn hóa Đá ở Phú Yên: Bộ đàn đá Tuy An, đây là bộ đàn đá có thang âm chuẩn nhất trong tất cả các bộ đàn đá hiện có ở Việt Nam và Kèn đá Tuy An (đây là hai di sản nhạc cụ bằng đá loại bảo vật quốc gia). Rìu đá, cuốc đá, núi Đá bia (Thạch Bi Sơn) với nhiều huyền thoại độc đáo của một thời oanh liệt trong lịch sử, rồi Hòn Vọng Phu v.v… một thời kỳ đồ đá thịnh vượng của nền văn hóa Sa Huỳnh rực rỡ trên đất Phú Yên.
Điều đặc biệt hơn cả là Gềnh đá Dĩa – Tuy An, di tích danh thắng có một không hai của cả nước, được cấp bằng công nhận di tích quốc gia (năm 1997). Phủ lên di tích này là một huyền thoại đầy lãng mạn về câu chuyện tình sử, của một vùng đất với dấu ấn văn hóa đá. Mộ bia ký, sản phẩm nhạc cụ bằng đá di tích đá cổ…
Gềnh đá Dĩa - Tuy An - Ảnh: DTX
Gềnh đá dĩa có chiều rộng khoảng 50m và trải dài hơn 200m, nằm sát bên bờ biển ở xã An Ninh Đông, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, là cảnh quan thiên tạo, đá ở đây được dựng đứng theo từng cột (như có sự sắp xếp của bàn tay con người) liên kết với nhau, trên bề mặt mỗi phiến đá có tiết diện hình lục giác hoặc hình tròn. Từ trên cao nhìn xuống ta thấy như miếng sáp ong khổng lồ, đứng một bên gềnh ta lại thấy phiến đá tạo thành trụ liên kết bên nhau, vững trãi, bền chặt, dãi dầm mưa nắng, đá nơi đây đã thăng trầm cùng với sự biến thiên của tạo hóa, sóng biển, nắng gió và đất trời. Tên gọi là đá Dĩa bởi các cột đá gắn kết bề mặt như như những chiếc đĩa xếp liền kề nhau, tăm tắp thẳng hàng.
Ngoài giá trị cảnh quan thiên nhiên vô cùng kỳ thú, nơi đây còn là một hiện tượng địa chất độc đáo ở nước ta mà đang cần các nhà địa chất học khám phá, giải mã.
Bước đầu nghiên cứu, đá ở Gềnh đá Dĩa Tuy An là loại đá bazan được hình thành do hoạt động của núi lửa cách đây khoảng gần 200 triệu năm. Nham thạch phun ra từ miệng núi lửa gặp nước biển đông cứng lại, đồng thời tạo ra hiện tượng dị ứng lực gây nên sự rạn nứt toàn bộ khối đá nham thạnh theo mạch dọc, xiên, ngang khiến các cột đá bị cắt thành nhiều khúc. Do đó ngày nay, đến thăm quan Gềnh đá Dĩa ta bắt gặp nhiều cột đá xếp liền nhau, bề mặt như đĩa xếp, đá xếp bên đá in dấu chân trần mềm mại da du khách. Đi sâu xuống mép dưới gềnh, chúng ta còn bắt gặp một hang ăn sâu vào chân núi, bọt tung trắng xóa, sóng vô liên hồi không ngừng nghỉ..
Cảnh quan thiên nhiên nơi đây còn hoang sơ nguyên vẹn tự nhiên, bãi cát mịn, trắng, sạch, trải dài gần 3 km bên cạnh Gềnh đá Dĩa. Sự bất ngờ của Gềnh đá Dĩa là kiến tạo địa chất hết sức độc đáo, là món quà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất này, vùng đất nằm trong di sản văn hóa đá đặc thù rất Phú Yên – rất miền Trung. Hy vọng du khách xa gần có dịp thưởng thức cảnh quan độc nhất vô nhị của đất nước Việt Nam.
Có thể kể ra đây rất nhiều sự độc đáo của văn hóa Đá ở Phú Yên: Bộ đàn đá Tuy An, đây là bộ đàn đá có thang âm chuẩn nhất trong tất cả các bộ đàn đá hiện có ở Việt Nam và Kèn đá Tuy An (đây là hai di sản nhạc cụ bằng đá loại bảo vật quốc gia). Rìu đá, cuốc đá, núi Đá bia (Thạch Bi Sơn) với nhiều huyền thoại độc đáo của một thời oanh liệt trong lịch sử, rồi Hòn Vọng Phu v.v… một thời kỳ đồ đá thịnh vượng của nền văn hóa Sa Huỳnh rực rỡ trên đất Phú Yên.
Điều đặc biệt hơn cả là Gềnh đá Dĩa – Tuy An, di tích danh thắng có một không hai của cả nước, được cấp bằng công nhận di tích quốc gia (năm 1997). Phủ lên di tích này là một huyền thoại đầy lãng mạn về câu chuyện tình sử, của một vùng đất với dấu ấn văn hóa đá. Mộ bia ký, sản phẩm nhạc cụ bằng đá di tích đá cổ…
Gềnh đá Dĩa - Tuy An - Ảnh: DTX
Gềnh đá dĩa có chiều rộng khoảng 50m và trải dài hơn 200m, nằm sát bên bờ biển ở xã An Ninh Đông, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, là cảnh quan thiên tạo, đá ở đây được dựng đứng theo từng cột (như có sự sắp xếp của bàn tay con người) liên kết với nhau, trên bề mặt mỗi phiến đá có tiết diện hình lục giác hoặc hình tròn. Từ trên cao nhìn xuống ta thấy như miếng sáp ong khổng lồ, đứng một bên gềnh ta lại thấy phiến đá tạo thành trụ liên kết bên nhau, vững trãi, bền chặt, dãi dầm mưa nắng, đá nơi đây đã thăng trầm cùng với sự biến thiên của tạo hóa, sóng biển, nắng gió và đất trời. Tên gọi là đá Dĩa bởi các cột đá gắn kết bề mặt như như những chiếc đĩa xếp liền kề nhau, tăm tắp thẳng hàng.
Ngoài giá trị cảnh quan thiên nhiên vô cùng kỳ thú, nơi đây còn là một hiện tượng địa chất độc đáo ở nước ta mà đang cần các nhà địa chất học khám phá, giải mã.
Bước đầu nghiên cứu, đá ở Gềnh đá Dĩa Tuy An là loại đá bazan được hình thành do hoạt động của núi lửa cách đây khoảng gần 200 triệu năm. Nham thạch phun ra từ miệng núi lửa gặp nước biển đông cứng lại, đồng thời tạo ra hiện tượng dị ứng lực gây nên sự rạn nứt toàn bộ khối đá nham thạnh theo mạch dọc, xiên, ngang khiến các cột đá bị cắt thành nhiều khúc. Do đó ngày nay, đến thăm quan Gềnh đá Dĩa ta bắt gặp nhiều cột đá xếp liền nhau, bề mặt như đĩa xếp, đá xếp bên đá in dấu chân trần mềm mại da du khách. Đi sâu xuống mép dưới gềnh, chúng ta còn bắt gặp một hang ăn sâu vào chân núi, bọt tung trắng xóa, sóng vô liên hồi không ngừng nghỉ..
Cảnh quan thiên nhiên nơi đây còn hoang sơ nguyên vẹn tự nhiên, bãi cát mịn, trắng, sạch, trải dài gần 3 km bên cạnh Gềnh đá Dĩa. Sự bất ngờ của Gềnh đá Dĩa là kiến tạo địa chất hết sức độc đáo, là món quà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất này, vùng đất nằm trong di sản văn hóa đá đặc thù rất Phú Yên – rất miền Trung. Hy vọng du khách xa gần có dịp thưởng thức cảnh quan độc nhất vô nhị của đất nước Việt Nam.
